Việt Nam đang chứng kiến một cuộc cách mạng trong ngành thương mại điện tử (TMĐT) với tốc độ tăng trưởng ấn tượng. Doanh thu TMĐT trong 9 tháng đầu năm 2024 đạt 227.700 tỷ đồng (9,5 tỷ USD), tăng 37,6% so với cùng kỳ năm 2023. Sự bùng nổ này không chỉ mang lại cơ hội mà còn đặt ra những thách thức đáng kể cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Sự Lên Ngôi Của Các Ông Lớn Trong Thị Trường TMĐT Việt Nam
Shopee: Ông Vua Của Thị Trường
Shopee đang nắm giữ vị thế độc tôn trên thị trường TMĐT Việt Nam, chiếm đến 70% thị phần vào cuối năm 2023. Doanh thu nửa đầu năm 2024 của Shopee đạt 53.740 tỷ đồng, chiếm tới 67,9% tổng thị phần. Sự thành công này có được phần lớn nhờ vào chiến lược đầu tư mạnh mẽ vào các chương trình khuyến mại, miễn phí vận chuyển và tối ưu hóa trải nghiệm người dùng.
Tuy nhiên, Shopee cũng đang phải đối mặt với những khó khăn nhất định khi liên tục tăng phí và thu phí cao hơn trước đây. Từ tháng 9/2023, Shopee đã tăng phí giao dịch lên 10% đối với một số ngành hàng như phụ kiện điện tử, đồng hồ, vali. Các ngành hàng khác cũng chịu mức phí từ 4% lên 10%, cùng với việc tăng thêm phí cố định từ 0,5% - 6% tùy theo ngành. Điều này khiến nhiều người bán phải cân nhắc việc rời khỏi sàn Shopee do lo ngại về lợi nhuận.
TikTok Shop: Tân Binh Nổi Bật
Ra mắt vào cuối tháng 4/2022, TikTok Shop đã nhanh chóng chiếm lĩnh vị trí thứ hai trên thị trường TMĐT Việt Nam. Doanh thu nửa đầu năm 2024 của TikTok Shop đạt 18.360 tỷ đồng, chiếm 23,2% thị phần. Sức hút của TikTok Shop có được nhờ lợi thế từ nền tảng mạng xã hội TikTok, với khả năng kết nối trực tiếp giữa người bán và người mua.
Tuy nhiên, TikTok Shop cũng không nằm ngoài cuộc chơi tăng phí. Chỉ trong vòng 1 năm, TikTok Shop đã liên tục tăng phí giao dịch từ 1% lên 2,5%, 3% và đến 4% vào tháng 9/2023. Hiện tại, từ ngày 17/7/2024, phí giao dịch chính thức là 5% tổng số tiền thanh toán. Ngoài ra, người bán còn phải chịu thêm phí hoa hồng (2%), phí Extra Freeship (6%) và thuế thu nhập (1,5%).
Những chính sách tăng phí này đang gây ra sự lo lắng lớn trong cộng đồng người bán, với dự đoán tỷ lệ người bán rời sàn TikTok Shop có thể lên tới 35% do không còn lợi nhuận.
Những Tác Động Của Chính Sách Tăng Phí
Việc tăng phí đã và đang tạo ra nhiều áp lực lên cả người bán và người mua. Người bán cho rằng mỗi sản phẩm phải gánh tối thiểu 16,5% thuế phí (phí sàn, phí thanh toán, thuế), chưa tính chi phí quảng cáo. Họ lo ngại rằng việc tăng giá sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu mua hàng của người tiêu dùng, nhưng nếu không tăng giá thì lợi nhuận sẽ rất thấp.
Nhiều doanh nghiệp cũng chia sẻ lo ngại khi chi phí bán hàng trên sàn TMĐT có thể lên tới 22-23% doanh thu, trong khi chất lượng dịch vụ không tăng tương ứng. Điều này dẫn đến việc các doanh nghiệp buộc phải tìm cách cắt giảm chi phí, ảnh hưởng đến trải nghiệm của người tiêu dùng.
Trước tình trạng này, các chuyên gia và cơ quan quản lý đều có những ý kiến đáng lưu ý. Ông Trần Sơn (Viking) cho rằng chi phí bán hàng trên sàn TMĐT vẫn còn cao hơn so với thuê mặt bằng truyền thống. Ông Nguyễn Hữu Tuấn (Bộ Công Thương) thì cho biết nhà nước không quy định về niêm yết giá, đây là mối quan hệ dân sự giữa sàn và nhà cung cấp. Sàn phải thông báo trước về việc tăng phí, và nhà cung cấp có quyền tham gia hoặc không tham gia. Bên cạnh đó, nhà cung cấp cũng có quyền khiếu nại nếu cảm thấy việc tăng phí không cạnh tranh lành mạnh.
Thách Thức Trong Việc Bảo Vệ Quyền Lợi Người Tiêu Dùng
Bên cạnh những áp lực đối với người bán, việc liên tục tăng phí trên các sàn TMĐT cũng gây ra nhiều lo ngại về quyền lợi của người tiêu dùng. Nhiều người dự đoán rằng việc tăng giá do ảnh hưởng của các chính sách phí sẽ khiến nhu cầu mua sắm của người tiêu dùng giảm đi.
Một trong những vấn đề đáng lo ngại là việc Shopee ngừng cung cấp gói Freeship Xtra cho khách hàng mới, thay vào đó là triển khai freeship toàn sàn với mã tối đa 500.000 VNĐ. Điều này sẽ ảnh hưởng đến những người mua không sử dụng dịch vụ Freeship Xtra, vì họ phải chịu chi phí vận chuyển cao hơn.
Bên cạnh đó, Shopee cũng điều chỉnh chính sách trả hàng/hoàn tiền, buộc người bán phải tự chịu chi phí (trước đây Shopee hỗ trợ). Tuy nhiên, nếu người bán sử dụng dịch vụ PiShip, họ chỉ phải trả 2.300 đồng/đơn và được miễn phí vận chuyển trả hàng đến 500.000 đồng, cũng như được dùng miễn phí trong 3 tuần đầu.
Những thay đổi này đang gây ra nhiều băn khoăn cho người tiêu dùng về việc bảo vệ quyền lợi của họ. Nhiều người cho rằng cần có những chính sách phù hợp và ổn định để không xáo trộn giá bán, từ đó giữ được lợi ích cho cả người bán và người mua.
Vai Trò Của Cơ Quan Quản Lý Trong Việc Thúc Đẩy Sự Phát Triển Lành Mạnh Của Thị Trường TMĐT
Trước những diễn biến phức tạp trong thị trường TMĐT Việt Nam, vai trò của cơ quan quản lý là vô cùng quan trọng. Các cơ quan này cần phải có những chính sách và biện pháp kịp thời để đảm bảo sự phát triển lành mạnh và bền vững của ngành.
Một trong những vấn đề cần được quan tâm là việc tăng phí trên các sàn TMĐT. Theo ông Nguyễn Hữu Tuấn (Bộ Công Thương), nhà nước không quy định về niêm yết giá, đây là mối quan hệ dân sự giữa sàn và nhà cung cấp. Tuy nhiên, sàn TMĐT phải thông báo trước về việc tăng phí, và nhà cung cấp có quyền tham gia hoặc không tham gia. Bên cạnh đó, nhà cung cấp cũng có quyền khiếu nại nếu cảm thấy việc tăng phí không cạnh tranh lành mạnh.
Ngoài ra, các cơ quan quản lý cũng cần có những biện pháp bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Việc Shopee ngừng cung cấp gói Freeship Xtra cho khách hàng mới và điều chỉnh chính sách trả hàng/hoàn tiền có thể ảnh hưởng đến trải nghiệm của người tiêu dùng. Vì vậy, cơ quan quản lý cần can thiệp kịp thời để đảm bảo lợi ích của người tiêu dùng không bị xâm phạm.
Hơn nữa, các cơ quan quản lý cũng cần có những chính sách hỗ trợ và khuyến khích sự phát triển của thị trường TMĐT Việt Nam. Điều này không chỉ giúp gia tăng cơ hội kinh doanh cho các doanh nghiệp, mà còn mang lại lợi ích cho người tiêu dùng thông qua sự cạnh tranh lành mạnh và đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ.
Kết luận
Thị trường TMĐT Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ với tốc độ tăng trưởng ấn tượng. Sự lên ngôi của các ông lớn như Shopee và TikTok Shop, cùng với việc liên tục tăng phí, đang tạo ra nhiều thách thức cho cả người bán và người mua.
Người bán phải đối mặt với áp lực về chi phí, lo ngại về lợi nhuận và có thể phải rời khỏi các sàn TMĐT. Người tiêu dùng cũng bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi các chính sách, chẳng hạn như ngừng cung cấp gói Freeship Xtra và điều chỉnh chính sách trả hàng/hoàn tiền.
Để thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của thị trường TMĐT, vai trò của cơ quan quản lý là vô cùng quan trọng. Họ cần có những chính sách và biện pháp kịp thời, không chỉ để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, mà còn hỗ trợ và khuyến khích sự phát triển của các doanh nghiệp. Chỉ khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, thị trường TMĐT Việt Nam mới có thể tiếp tục phát triển bền vững và mang lại lợi ích cho tất cả.
Thị trường thương mại điện tử Việt Nam đang trải qua một giai đoạn phá
t triển mạnh mẽ, với tốc độ tăng trưởng ấn tượng và sự lên ngôi của các ông lớn như Shopee và TikTok Shop. Tuy nhiên, quá trình này cũng đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt là vấn đề tăng phí trên các sàn TMĐT.
Người bán phải đối mặt với áp lực về chi phí và lo ngại về lợi nhuận, trong khi người tiêu dùng cũng bị ảnh hưởng bởi các thay đổi chính sách, chẳng hạn như ngừng cung cấp gói Freeship Xtra và điều chỉnh chính sách trả hàng/hoàn tiền.
Viết bình luận